Trong bối cảnh khó tiếp cận nguồn vốn từ hệ thống ngân hàng, nguồn vốn từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX được coi là nền tảng vững chắc giúp các HTX từng bước phát triển theo hướng bền vững. Chính vì vậy, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng cho Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX là điều vô cùng quan trọng.
Tại Hội nghị trực tuyến triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm năm 2021 tổ chức ngày 14/5, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo cho rằng một trong những bất cập mà các HTX đang gặp phải là thiếu vốn. Tuy nhiên, do cơ chế đặc thù là hoạt động vì lợi ích thành viên nên quá trình vay vốn cần yêu cầu, quy định phù hợp thì HTX mới có thể tiếp cận được với nguồn vốn và không rơi vào cảnh “chờ đợi”.
Khó hoạt động
HTX sản xuất dịch vụ mây xiên Quảng Phương (Quảng Trạch, Quảng Bình) từng rơi vào cảnh khó khăn do thiếu vốn để đầu tư máy móc, mua nguyên liệu, phát triển thành viên, tìm đầu ra cho sản phẩm… Từ năm 2012 đến nay, HTX đã được tạo điều kiện vay vốn từ Quỹ Hỗ trợ HTX tỉnh Quảng Bình 2 lần, tổng số tiền 150 triệu đồng với lãi suất ưu đãi nhằm phát triển sản xuất.
Từ nguồn vốn này, HTX đầu tư mua sắm máy móc, tìm được thị trường mua nguyên liệu và thị trường đầu ra ổn định. HTX cũng kết nối với các địa phương trong tỉnh tổ chức nhiều lớp đào tạo nghề mây xiên cho người dân, từ đó có thể kết nạp thêm các thành viên và số lượng sản phẩm làm ra hàng năm tăng lên. Theo tính toán, doanh thu của HTX đạt trung bình khoảng 2,1 tỷ đồng/năm.
Qua mô hình của HTX Quảng Phương có thể thấy, nguồn vốn vay ưu đãi từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX tỉnh đã giúp HTX duy trì và phát triển sản xuất, thích ứng với thị trường, tránh được nguy cơ giải thể vì thiếu vốn sản xuất.
Quảng Bình là một trong 51 tỉnh, thành phố trên cả nước đã xây dựng được Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX, từ đó cùng Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam chung tay hỗ trợ, tạo điều kiện giúp các HTX tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về vốn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Theo đánh giá của Liên minh HTX Việt Nam, từ năm 2015 - 2020 có 1.027 HTX được vay vốn từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX với tổng nguồn vốn 893 tỷ đồng, bình quân 869 triệu đồng/ HTX. Riêng năm 2020 có 286 HTX vay vốn với tổng doanh số 180 tỷ đồng, tăng 35,2% so với năm 2015. Tổng số vốn các HTX vay từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX là 9.931 tỷ đồng (không bao gồm Quỹ trợ vốn thành viên HTX TP. HCM).
Tại hội nghị, các đại biểu thảo luận về việc triển khai Nghị định 45/2021/NĐ-CP, thông qua Kế hoạch và Đề cương tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW, tổng kết 10 năm thi hành Luật HTX 2012 và tổng kết Nghị quyết số 19 NQ/TW.
Hiện nay, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam đã giải ngân cho vay 105 dự án với số tiền 350 tỷ đồng, Liên minh HTX Việt Nam đã giao cho Liên minh HTX các tỉnh, thành phố số vốn tín dụng 330 tỷ đồng, cho vay 43 dự án tại 26 tỉnh, thành phố với số tiền 137 tỷ đồng để phục vụ sản xuất, kinh doanh.
Nhìn chung, sự ra đời của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX từ Trung ương đến các địa phương có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tái cơ cấu kinh tế, xây dựng các chuỗi giá trị, hình thành các mô hình HTX, liên hiệp HTX hoạt động hiệu quả, bền vững.
Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, các Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX ở địa phương vẫn còn gặp những khó khăn do chưa có hành lang pháp lý cụ thể, chưa được quản lý chặt chẽ bằng một nghị định thống nhất trong các chuẩn mực về tài chính.
Trước đây, Bộ Tài chính có dự thảo Nghị định về hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX lần thứ nhất nhưng còn bó hẹp cả về đối tượng, phạm vi, phương thức hoạt động của Quỹ. Cơ chế hỗ trợ quá chặt chẽ, việc tổ chức bộ máy nhân sự của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX thì tuyệt đối hóa theo Luật Doanh nghiệp, quy định cả cơ chế bảo lãnh và thế chấp đầu tư nên rất khó khả thi trong quá trình hoạt động.
Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định về hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX lần thứ nhất còn quy định vốn điều lệ của Quỹ tối thiểu là 100 tỷ đồng - con số rất lớn đối với một Quỹ ở địa phương.
Có thể thấy, những quy định trong dự thảo Nghị định về hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX lần thứ nhất là “rào cản” trong việc hình thành và vận hành quỹ. Theo các chuyên gia, những cơ chế này khiến các địa phương không thể thành lập được Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX; các quỹ đang hoạt động cũng khó triển khai hoạt động và phát triển, mở rộng quỹ.
Hoàn thiện hành lang pháp lý
Về bản chất, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX từ Trung ương đến địa phương là quỹ tài chính hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, bảo toàn và phát triển vốn, tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong huy động vốn và sử dụng vốn nhằm thực hiện chức năng hỗ trợ tín dụng cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX, thành viên của tổ hợp tác và HTX.
Chính vì vậy, việc sớm ban hành nghị định riêng về hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX sẽ tạo ra bước chuyển biến đáng kể đối với mô hình tài chính hỗ trợ các đơn vị kinh tế tập thể. Bởi trong thời gian chưa được quản lý chặt chẽ bằng một nghị định cụ thể và thống nhất trong các chuẩn mực về tài chính, nhưng hệ thống Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX vẫn đang là kênh tài chính quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế hợp tác, tháo gỡ điểm nghẽn về vốn cho nhiều mô hình sản xuất kinh doanh ở khu vực nông thôn.
Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tuyến để kết nối với các đầu cầu của các tỉnh, thành phố trên cả nước.
Nhận thấy vai trò cũng như những khó khăn trong việc thành lập và phát triển hệ thống Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX ở các địa phương, Liên minh HTX Việt Nam đã tích cực tham gia các hội thảo, tọa đàm, gửi các văn bản đến các cơ quan soạn thảo văn bản, Chính phủ, Bộ Tư pháp và các Bộ ngành liên quan trong việc xây dựng, hoàn thiện dự thảo Nghị định về Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX.
Nhờ đó, Nghị định 45/2021/NĐ-CP về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của quỹ Hỗ trợ HTX đã được ban hành và chính thức có hiệu lực vào ngày 15/5/2021.
So với dự thảo Nghị định ban đầu, Nghị định 45/2021/NĐ-CP vừa được ban hành với các cơ chế, quy định điều chỉnh phù hợp với nhu cầu, mục đích, tình hình hoạt động của khu vực kinh tế tập thể, HTX.
Chia sẻ tại Hội nghị, ông Phạm Công Bằng, Tổng Giám đốc Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam cho biết, Nghị định được ban hành đã đáp ứng được mục tiêu, tinh thần phát triển HTX của Liên minh HTX Việt Nam, phù hợp với xu thế phát triển của cung-cầu thực tiễn của hệ thống Quỹ và khu vực kinh tế tập thể, HTX.
Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo đánh giá, Nghị định 45/2021/NĐ-CP đi vào thực tiễn chính là công cụ để các tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX thu hút thành viên. Khi Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX đi vào hoạt động đúng theo quy định của pháp luật sẽ tạo điều kiện để các HTX thành viên phát triển cũng như tạo điều kiện để phát triển các chuỗi giá trị hàng hóa bền vững, góp phần vào tái cơ cấu nông nghiệp, nông thôn.
“Tại khoản I, Điểm II, Điều 42 của Nghị định 45/2021/NĐ-CP quy định về tài chính là, nguồn chi của Quỹ phục vụ cho các hoạt động do Liên minh HTX các cấp tổ chức. Đây là điều kiện để Liên minh HTX các cấp có nguồn vốn hợp lý phục vụ đào tạo thành viên, phát triển chuỗi giá trị gia tăng”, Chủ tịch Nguyễn Ngọc Bảo phân tích.
Nghị định 45/2021/NĐ-CP ra đời cũng được coi là nền tảng để mở rộng nguồn vốn của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam có thể huy động được các nguồn vốn và mở rộng quỹ lên 4.000 tỷ đồng vào năm 2025. Và gần hơn là giúp 63/63 tỉnh, thành phố trên cả nước xây dựng được Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX vào cuối năm 2021.
Nội dung làm việc của Hội nghị Ban Chấp hành Liên minh HTX Việt Nam sáng 14.5.2021
- Triển khai Nghị định số 45/2021/NĐCP ngày 31/3/2021 của Chính phủ về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX;
- Thông qua Kế hoạch, Đề cương tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18/3/2003 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT;
- Kế hoạch tổng kết 10 năm thi hành Luật HTX năm 2012 và tổng kết Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 31/10/2012 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại;
- Thông qua nội dung bàn giao “Công trình HTX với Bác Hồ” của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam cho Uỷ ban nhân dân xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An và HTX sen quê Bác;
- Chuyên đề về chuyển đổi số.
Sưu tầm: vnbusiness.vn
